Toplumcu Demokrasi Partisi (TDP), 3 Haziran 2007 tarihinde Toplumcu Kurtuluş Partisi (TKP) ile Barış ve Demokrasi Hareketi’nin (BDH) kendilerini feshederek, birleşmeleri sonucu oluşturulan bir siyasi partidir.
Toplumcu Kurtuluş Partisi (TKP) 18 Mart 1976 tarihinde kurulmuştur. TKP’nin 15 kişilik kurucu listesinde yer alan isimleri şu şekildedir: Alpay Durduran, Fuat Veziroğlu, Turgut Mustafa (Afşaroğlu), Mustafa Akıncı, Burhan Nalbantoğlu, Fatma Sezer (Azgın), İsmail Bozkurt, Erbil Refik, Şengül Şaban, Ergin Birinci, Mehmet Türker, Mahide Ergün, Mehmet Ayder, Ekrem Ural, Mustafa Erbilen.
Alpay Durduran, Turgut Mustafa (Afşaroğlu), Mustafa Akıncı, Fatma Sezer (Azgın) ve Ekrem Ural 1975 Kurucu Meclisi’nde oluşturulan Altılar Grubu’nun üyesiydiler. Fuat Veziroğlu, Burhan Nalbantoğlu ve İsmail Bozkurt ise, Denktaş’a muhalefet eden Özgürlük Grubu’ndan idiler. TKP’nin kuruluşunda, Kıbrıs Türk Öğretmenler Sendikası (KTÖS)’nı Kurucu Meclis’te temsil eden Turgut Mustafa (Afşaroğlu) aracılığı ile bu sendikanın önemli katkısı olmuştur.
TKP’de 1976-1983 yılları arasında Alpay Durduran, 1983-1987 yılları arasında İsmail Bozkurt, 1987-2001 yılları arasında Mustafa Akıncı, 14 Ekim 2001 tarihinden 3 Haziran 2007’ye kadar ise Hüseyin Angolemli Genel Başkanlık görevi yapmıştır.
BDH ise 28 Haziran 2003’te bir sivil toplum hareketi olarak başlayıp, 18 Temmuz’da partileşmiştir. BDH’nın ilk ve tek Genel Başkanı Mustafa Akıncı’dır.
TKP, süreç içerisinde, özellikle yerel yönetimlerde, muhalefette ve kısa süreli de olsa hükümette bulunduğu dönemlerde, önemli toplumsal hizmetlerin öncülüğünü yaptı. İlkelerine bağlılığı ve Kıbrıs Türkü’nün kendi kendini yönetme erkine duyduğu saygıya, muhataplarının gerekli hassasiyeti göstermemesi nedeniyle, hükümet ortaklıklarında uzun süre kalamadı. TKP, 19 Temmuz 1985 ile 2 Eylül 1986 tarihleri arasında 14 ay süren ilk hükümet ortaklığı döneminde bunun somut örneğini göstermiş ve o dönemde “Özal Paketi” olarak anılan ve TC hükümeti tarafından UBP – TKP koalisyon hükümetine dayatılmak istenen ekonomik programa karşı gösterdiği dirence, koalisyon ortağı Ulusal Birlik Partisi (UBP)’nin destek vermemesi üzerine koalisyon hükümetinden ayrılmıştır.
KKTC’de siyaset dahil, tüm alanlarda demokrasinin bir yaşam biçimi olarak yerleşmesi ve Kıbrıs Türk toplumunun kendi kendini yönetmesi için mücadele veren TKP, dış müdahalelere karşı her zaman tepki göstermiş ve 1990 yılında yapılan Genel Seçimlere yönelik müdahaleler üzerine, Meclis’e katılmayı reddetmiştir.
1993 Erken Genel Seçimlerine kadar, Meclis dışında kalarak siyasal mücadele veren TKP, 1993 seçimlerinde arzulanan düzeyde sonuç alamasa da, 1995 Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde oylarını artıran tek parti olma başarısını elde etmiştir. Kıbrıs Türk Sosyal Demokrasisi’nin partisi olarak Toplumcu Kurutuluş Partisi, bu dönemde uygulamaya koyduğu yeniden yapılanma süreci çerçevesinde, önemli değişmeleri öncelikle kendi bünyesi içerisinde gerçekleştirmiş, daha demokratik ve katılımcı bir yapıya kavuşmuştur.
TKP, Aralık 1998 tarihinde yapılan genel seçimlerde de oylarını artırmış ve yedi milletvekilliği kazanarak 30 Aralık1998 ile 8 Haziran 2001 tarihleri arasında görev yapan UBP – TKP koalisyon hükümetinin kurucu ortağı olmuştur.
Gerek Türkiye’de, gerekse Kıbrıs’ta bankaların battığı, ekonomik krizlerin yaşandığı ve TL’nin %100’leri aşan oranda devalüasyona uğradığı bu dönemde, TKP, geçmişten kaynaklanan yanlış yapılanmanın ve dışa bağımlılığın ortadan kaldırılarak kendi kendine yeterli ve kendi kendini yöneten bir toplum yapısının ortaya çıkması için çaba harcamıştır. Kendi ayakları üzerinde duran bir ekonomik yapı, çağdaş bir demokrasi ve Kıbrıs Sorunu’nun çözümü konusunda TKP’nin hükümette iken sürdürdüğü ilkeli politikalar, Kıbrıs Türk halkının kendi kendini yönetme istencine karşı çıkan kesimleri bir kez daha harekete geçirmiş ve yapılan dış müdahaleler sonunda UBP-TKP koalisyonu yıkılmıştır.
Partinin genel başkanı Mustafa Akıncı, Ekim 2001’deki kurultayda görevi Hüseyin Angolemli’ye devretti. 2002 yerel seçimlerine yeni başkanıyla giden TKP, KKTC geneli belediye meclisi seçimlerinde %8’e yakın oy almıştır.
Annan Planı’nın ortaya çıkmasıyla TKP, KSP, BKP ve çeşitli sivil toplum örgütünün biraya gelmesiyle kurulan Barış ve Demokrasi Hareketi (BDH), 2003 Aralık ayında yapılan seçimlerde yaklaşık %14 oy almış ve Meclis’te 6 milletvekili ile temsil edilmiştir.
BDH’nın geleceğine yönelik oluşan fikir ayrılıkları sonucunda BDH listesinden milletvekilliği kazanan İzzet İzcan ve Hüseyin Angolemli partilerine geri dönmüşlerdir. 2005 Erken Genel Seçimlerine TKP ve BKP solda işbirliği yaparak girdi, ancak %5 barajını aşamadı, %5 barajını geçen BDH ise, Meclis’te 1 milletvekili yer almıştır.
2005 Cumhurbaşkanlığı seçimlerine Hüseyin Angolemli ile katılan TKP %1.2 oy alırken, bu seçimde BDH aday göstermemiştir. Bu sonuçlar sonrasında yapılan birleşme çalışmaları olumlu sonuç verdi ve 3 Haziran 2007 tarihinde TKP ve BDH ayrı ayrı topladıkları kurultaylarında aldıkları fesih kararları ile Toplumcu Demokrasi Partisi’nin oluşumunu sağladılar.
TDP’nin ilk Genel Başkanı Mehmet Çakıcı olmuştur. Genel Sekreterler ise sırasıyla Asım İdris, Meltem Onurkan Samani, Esat Varoğlu, Cemal Özyiğit ve Mehmet Harmancı’dır.
TDP ilk seçimlerine 2009 yılında katılmıştır. %6.81 oy oranı alan TDP meclise 2 milletvekili göndermiştir. (Mehmet Çakıcı -Lefkoşa, Mustafa Emiroğluları – Mağusa). 2010 yılında ara seçimde tek milletvekilliği için yapılan seçimleri kazanan TDP, milletvekili sayısını 3’e çıkarmıştır. (Hüseyin Angolemli – Mağusa)
2010 yılındaki Yerel Seçimlerde ise KKTC genelinde 2 olan belediye meclis üyesi sayısını 13’e yükseltmiştir. 2013 yılında Lefkoşa’da gerçekleştirilen ara seçiminde belediye başkanlığına aday olan Dr. Suphi Hüdaoğlu %14 oranında oy almıştır.
28 Temmuz 2013 erken genel seçimlerinde alınan %7.8 oy oranı ile TDP, şuanda Meclis’te 3 milletvekili ile temsil edilmektedir. Lefkoşa’da Mehmet Çakıcı, Girne’de Zeki Çeler, Mağusa’da Hüseyin Angolemli TDP milletvekilleri olarak seçildiler. Bu seçimlerin ardından 17 Kasım 2013 tarihinde gerçekleştirilen TDP 4. Olağanüstü kurultayında genel başkanlık görevine Cemal Özyiğit seçilmiştir.
